แกงสี่เปี่ยน อาหารพม่าพื้นเมือง

แกงสี่เปี่ยน เป็นอาหารพื้นเมืองแบบพม่า ของชาวลำปางที่หากินได้ยาก โดยมีหลายชื่อเรียกแล้วแต่พื้นที่ เช่น แกงสี่เปี่ยน แกงอะสี่เปี่ยน อะอุ๊บไก่สี่เปี่ยน คือแกงอย่างเดียวกัน โดยเป็นอาหารภูมิปัญญาพื้นถิ่นของชาวไทใหญ่ (เงี้ยว) และพม่า (ม่าน) ที่เข้ามาในจังหวัดลำปาง เอาเข้าจริงชาวลำปางบางส่วนก็แทบไม่รู้จัก เพราะเมนูที่ว่านั้นไม่ใช่เมนูของชาวพื้นเมืองดั้งเดิมนั่นเอง แต่เป็นเมนูที่ผู้มีเชื้อสายเงี้ยวและพม่าเท่านั้นที่จะพอรู้จักอยู่บ้าง

 

อะสี่เปี่ยน เป็นภาษาพม่า โดยคำว่า “อะสี่” แปลว่า น้ำมัน  และ “เปี่ยน” แปลว่า ออก ดังนั้นแปลรวมๆ จึงหมายถึง แกงหรือคั่วที่ใช้ไฟอ่อนๆ ตุ๋นแกงจนแตกมัน หรือน้ำมันออกมาให้มาก หรืออีกความหมายหนึ่งคือ ทำให้แห้งจนน้ำมันในแกงขึ้นมา ส่วนคำว่า “อุ๊บ/อุ๊ก” เป็นภาษาไทยใหญ่ หมายถึง การอบเนื้อ หรือเคี่ยวเนื้อจนนุ่ม จนได้น้ำแกงข้นๆ นั่นเอง

 

ต้องเล่าก่อนว่า ทำไมอาหารพม่าเช่นนี้ ถึงมีได้ในจังหวัดลำปาง นั่นก็เพราะ ในอดีตนั้น จังหวัดลำปางนั้นเป็นจังหวัดที่มีชาวพม่า (ม่าน) และไทใหญ่ (เงี้ยว) เข้ามาอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก หากสืบย้อนไปในอดีตไม่กี่ร้อยปีที่ผ่านมา ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 อาณาจักรล้านนาได้มีการทำสัมปทานป่าไม้กับอังกฤษ 

 

เป็นผลให้ชาวพม่าและไทใหญ่บางกลุ่ม ซึ่งเป็นคนในบังคับของอังกฤษเข้ามาเริ่มตั้งรกรากทำงานที่นี่ และเป็นผลให้เกิดการแลกเปลี่ยนภูมิปัญญาด้านอาหารระหว่างชาติพันติพันธ์นั่นเอง ลักษณะของแกงสี่เปี่ยน จึงเป็นแกงที่ใช้น้ำมัน และผงเครื่องแกงกลิ่นฉุนในการทำ ซึ่งจะต่างจากอาหารพื้นเมืองของชาวล้านนาเดิม ที่มักจะใช้การย่างและต้มมากกว่า